تحلیل و بررسی واژگان دارای مدّ در قرآن کریم با تأمّلی در موسیقی کلام

یکی از ابعاد إعجاز قرآن کریم إعجاز بیانی، صوتی و موسیقایی است که از دیر باز مورد توجّه دانشمندان قرار گرفته است. موسیقی و ضرب آهنگ بر آمده از الفاظ و عبارتهای قرآن به نحوی است که معانی را در پیش چشم خواننده مجسّم می نماید. اگر چینش و نظم آهنگ حروف و حرکات را جزئی از إعجاز بیانی بدانیم در این صورت نباید از مقوله ای به نام مدّ که در بسیاری از کلمات قرآن کریم نمود یافته غافل گردید. چرا که کشش حروف مدّی علاوه بر سهولت در تلاوت در ذهن شنونده احساس کثرت، فزونی، وسعت، تعدّد، عظمت و فراخناکی را القاء می-نماید که این معانی بی ارتباط با معانی واژه ی مدّ نیست. و اگر این معنا فزونی را در خدمت معنای عبارت های قرآنی که در آنها مدّ به ظهور رسیده قرار دهیم إعجاز موسیقایی مدّ به اوج هدفمندی خود می رسد. فرضیه ی اصلی این تحقیق مبتنی بر این پرسش می باشد که با توجّه به این حقیقت که چینش و نظم آهنگ واژه های قرآن کریم و توالی حروف و حرکات در خدمت إعجاز بیانی قرآن می باشد آیا می توان پدیده ی مدّ را که در بسیاری از عبارت های قرآنی خود نمایی می کند با توجّه به ظرفیت های تنغیمی و موسیقایی آن که گسترش ظرفیت های معنوی را به دنبال دارد جزئی از إعجاز بیانی قرآن کریم به حساب آورد؟ نگارنده با این مسأله اذعان دارد که فلسفه ی اصلی مدّ ایجاد سهولت در تلفظ هنگام تلاوت است. امّا به نظر می آید که بتوان مقوله ی مدّ را از زاویه و رویکرد جدیدی مورد مطالعه قرار داد و آن را عاملی موثر برای القای معانی و به تصویر کشیدن ظرافت های قرآن کریم دانست. شایان ذکر است که در این پایان نامه تنها مدّ متصل واجب و مدّ لازم مبنای کار قرار گرفته و سایر مدّها ممکن است وقف، وصل و غیره در میزان کشش آنها خللی وارد کند. مد نظر در این پایان نامه نمی باشند. این پایان نامه هرگز در صدد آن نیست که اثبات کند هر کلمه ای که در آن معانی کثرت و فزونی را در بر دارد حتما در آن مدّ وجود دارد. تنها ادّعای این تحقیق آن است که کشش موسیقایی حاصل از مدّ این کار کرد را می تواند داشته باشد که یکی از معانی مدّ را در عبارت های قرآنی به منصه ی ظهور برساند و به مخاطب القاکند.